Ik kom er ondertussen steeds meer achter dat wanneer trauma in de vroege jeugd (0-7jr) is ontstaan, de dissociatieve symptomen ongrijpbaar kunnen zijn die je als therapeut, en als mens steeds weer extreem kunnen uitdagen.
Figth, Flight en Freeze kennen we allemaal maar de vierde “Fawning” is minder bekend, die wat mij betreft het best vertaald kan worden met ‘aanpassen aan de ander’
Aanpassen is een overlevingsreactie en mensen die hier last van hebben kunnen vaak niet anders, omdat ze vroeger geleerd hebben dat de wereld te onveilig was om hun persoonlijke waarheid te vertellen. De reden waarom iemand zich aanpast is heel eenvoudig. Dat is ten koste van alles de verbinding in stand houden. Verlies van verbinding werkt op existentieel niveau. Verlies van verbinding is levensgevaarlijk en kan letterlijk leiden tot doodsangst of verdwijnen in ‘the black hole of trauma’. Iemand doet er dus alles voor om dit te voorkomen, vaak ten koste van zichzelf en zelfs als de eigen grenzen ver overschreden worden. Iemand die hier onder lijdt heeft geleerd een meester te zijn de waarheid te ‘faken’ en heel overtuigend precies datgene te doen waarmee hij of zij zichzelf compleet voorbij loopt. Zo kan iemand een relatie opbouwen of een carrière die voor de omgeving heel oprecht aanvoelt maar in werkelijkheid een bittere illusie is. Vooral voor de persoon zelf.
In de therapie-setting is het uitdagend om met mensen met deze overlevingsstrategie te werken. Je wordt continu op het verkeerde been gezet. Zo lijk je sessies lang een heel optimistisch beeld van iemands herstel te krijgen, terwijl zich in werkelijkheid een groot drama afspeelt in de diepere lagen van de geest. Zelfs al heb je in de gaten dat iemand zich aanpast, dan nog is er geen vinger achter te krijgen wat er echt speelt.
In de trajecten die ik geef is er toch, soms na lange tijd, een opening te creëren. En kan de persoon schoorvoetend leren aan te geven wat hij of zij echt wilt of nodig heeft. Als therapeut maar vooral ook als mens kan het dan voelen alsof deze persoon je al die tijd voor de gek heeft gehouden. Alsof er een loopje met je genomen is.
Dit kan vervolgens van alles doen in de (tegen)overdracht, zoals boosheid, teleurstelling, wantrouwen etc. Ik moet bekennen dat mij dat wel eens gebeurt.
Ondanks dat, is dit ook precies het moment dat er heling en groei mogelijk is. De heling gebeurt namelijk in de relatie met alle chaos die erbij komt kijken. De film “Good Will Hunting” illustreert dit op een prachtige manier. Dit is wat mij betreft het moment waarop je als therapeut (wat maar een rol is) je ‘mens-zijn’ omarmt, jezelf eerlijk en puur laat zien (zonder destructief te worden natuurlijk). Dat je in staat bent je pijn te onderkennen, te communiceren maar ook de intentie hebt om de relatie te herstellen, net als in een ‘echte’ relatie. Dan kan er een nieuwe balans gevonden worden. De persoon kan dan ervaren dat ‘zichzelf uitspreken’ wellicht roering oplevert, maar dat het de relatie juist kan verbeteren. Nog belangrijker, zichzelf trouw blijven, de eigen grenzen en behoeftes respecteren geeft rust in het systeem en heelt de trauma’s die zitten op de hechting.
Dit maakt mijn werk zo boeiend. Zwaar soms maar vooral heel bevredigend en ook helend voor mijzelf.
